Krzyżu, błogosławieństwo ziemi,
W tobie zbawienie i nadzieja;
Byłeś hańbiącej śmierci znakiem,
Teraz do niebios jesteś bramą
(z Liturgii Godzin na Wielki Piątek)

HISTORIA KULTU RELIKWII KRZYŻA ŚWIĘTEGO

(cz. 2)

Okres Wielkiego Postu jest czasem szczególnej przemiany życia i pogłębienia wiary. W tym okresie w sposób szczególny adorujemy krzyż, na którym Nasz Zbawiciel „oddał ducha”. Krzyż Święty jest bowiem znakiem zbawienia, miłości Boga i chrześcijańskiej nadziei. Relikwie Drzewa Krzyża Świętego to najcenniejsze pamiątki Męki Pańskiej. Jest to również dobry moment do przybliżenia historii kultu relikwii Drzewa Krzyża Świętego.

W 614 roku Palestyna została zdobyta przez wojska perskie pod wodzą Cosroe II. Persowie spalili wszystkie kościoły w Jerozolimie, zamordowali ponad 26 tys. chrześcijan, 35 tys. wzięli w niewolę, a w końcu z miasta wywieźli srebrną skrzynię z relikwiami Drzewa Krzyża Świętego. W 622 r. cesarz Herakliusz wyruszył z Konstantynopola przeciw Persom i 3 maja 628 r. odzyskał cenne relikwie. Jeszcze w tym samym roku udał się do Jerozolimy i tu w uroczystej procesji złożył relikwie Drzewa Krzyża Świętego w bazylice Grobu Bożego.

Ze względu na stałe zagrożenie kolejnymi wojnami, relikwie Drzewa Krzyża Świętego zostały podzielone na tysiące drobnych cząstek i rozesłane do wielu świątyń poza Ziemią Świętą. Obok Jerozolimy największymi cząstkami szczyciły się kościoły w Konstantynopolu, Aleksandrii, Antiochii, Edessie, Gruzji, Damaszku, Rzymie, Poitiere, na Krecie i na Cyprze.

Często dochodziło do kradzieży, a w późniejszym czasie do handlu relikwiami Męki Pańskiej i świętych. Wspomina o tym już pielgrzymująca w IV wieku do Ziemi Świętej Egeria w „Itinerarium”, informując że kiedy wierni adorowali relikwię Krzyża Św. w Bazylice Grobu Bożego „ktoś odgryzł i skradł kawałek ze świętego drzewa”. Warto również podkreślić, że już pod koniec VII w. rozwinął się na Zachodzie kult liturgiczny relikwii Drzewa Krzyża Świętego związany z uroczystością Podwyższenia Krzyża Św., a w następnym stuleciu również ze świętem Znalezienia Krzyża Świętego.

Kiedy w kolejnych wiekach rozwinął się ruch pielgrzymkowy do Ziemi Świętej, wracający z Jerozolimy pielgrzymi zabierali do swych rodzinnych miejscowości wiele relikwii, zwłaszcza Drzewa Krzyża Świętego, cząstki skały z Grobu Chrystusa, oraz ziemię z grobu Chrystusa i miejsca Wniebowstąpienia Zbawiciela.

Odbycie pielgrzymki do Ziemi Świętej nie było jednak dla wszystkich możliwe ze względu na znaczną odległość, koszta i różne niebezpieczeństwa. Wielu jednak chrześcijan pragnęło uzyskać odpusty, jakie zyskiwali pielgrzymi w miejscach świętych w Palestynie, a także uczcić relikwie z Ziemi Świętej. Z tego powodu, w Europie powstała idea tworzenia zastępczych sanktuariów, w których wierni mogli uczestniczyć w obrzędach, które nawiązywały do obrzędów sprawowanych w Palestynie, pomodlić się przed relikwiami Męki Pańskiej i uzyskać odpusty Ziemi Świętej. Do pierwszych sanktuariów Pańskich poza Ziemią Świętą należały kościoły, w których przechowywano relikwie związane z życiem, męką i śmiercią Chrystusa.

Cdn.